Het internationale huwelijksvermogensrecht

In 2016 heeft de Raad van Europa ingestemd met nieuwe regels voor het internationale huwelijksvermogensrecht. Het doel hiervan was internationale paren in Europa meer rechtszekerheid te bieden over de financiële gevolgen van hun huwelijk. In de EU leven namelijk maar liefst 16 miljoen internationale paren, waaronder ook veel Duits/Nederlandse echtparen: Duitsers die in Nederland wonen, Nederlanders die in Duitsland wonen en gemengde situaties, zoals Nederlands/Duitse paren. Hoort u hier ook bij? Dan is dit artikel voor u interessant. Hierin leggen wij uit, wat de belangrijkste veranderingen zijn in het huwelijksvermogensrecht sinds het in werking treden van de nieuwe Europese Verordeningen in 2019 en vooral wat daarbij voor ú van belang is.

Het huwelijksrecht is in alle Europese landen verschillend geregeld. Soms gaat het daarbij om kleine verschillen, maar het kunnen ook belangrijke verschillen zijn. En daarom lopen veel echtparen tegen de vraag aan: welk recht geldt voor ons? Duits of Nederlands recht? De gerechtelijke procedures die daarover moeten worden gevoerd kosten jaarlijks zo’n 1 miljard euro. De nieuwe Europese verordening moet daar paal en perk aan gaan stellen en voor meer rechtszekerheid gaan zorgen.

Belangrijke datum

Vanaf 29 januari 2019 is een nieuwe Europese verordening over het huwelijk en het geregistreerd partnerschap in werking getreden. Deze geldt voor alle huwelijken in de hele Europese Unie van op of na die datum. Zelfs voor huwelijken vóór die datum bestaan er mogelijkheden om de regie in eigen hand te houden. Interessant dus!

Waar gaat deze Europese verordening over?

Bij de verordening gaat het om:

• de regels van bevoegdheid van de rechter;
• het toepasselijk recht op het huwelijk en het geregistreerd partnerschap;
• erkenning en tenuitvoerlegging van beslissingen en akten in internationale situaties in het huwelijk en het geregistreerd partnerschap.

Waar gaat de Europese verordening niet over?

De verordening gaat niet over:

• het huwelijksstelsel. Stel, er zijn bij een internationaal huwelijk geen huwelijkse voorwaarden opgesteld, dan geldt wanneer het Duitse recht van toepassing is de zogenaamde “Zugewinngemeinschaft”, en wanneer Nederlands recht van toepassing is de (vanaf 1 januari 2018 beperkte) gemeenschap van goederen.
• het toepasselijk belastingrecht: het belastingrecht kent namelijk zijn eigen internationale regels. En pas op! In Duitsland wordt geregistreerd partnerschap niet erkend, met als enige uitzondering het geregistreerd partnerschap van mensen met hetzelfde geslacht.

Wat betekent deze Europese verordening voor u?

Wat deze verordening regelt, is welk nationale recht moet worden toegepast, óók als dit het recht van een land buiten de EU is. Dus als bijvoorbeeld een Duitse man en een Japanse vrouw in het huwelijksbootje treden, wordt het toepasselijk recht aan de hand van deze verordening vastgesteld.

De woonplaats van de gehuwden

Waarom is de woonplaats van belang? De woonplaats (en daarmee het arrondissement) bepaalt namelijk, welke rechter bevoegd is.

Dat lijkt eenduidig, maar steeds vaker komen we deze situatie tegen: Een stel wil trouwen. De één heeft de Duitse nationaliteit en de ander de Nederlandse nationaliteit. Na het huwelijk blijft de ene echtgenoot in Duitsland wonen en de andere in Nederland. Wat te doen?

Duidelijk is dat er geen gemeenschappelijke woonplaats is op het moment van het aangaan van het huwelijk. Het is in dat geval verstandig om in een akte van huwelijksvoorwaarden of in een Ehevertrag vast te leggen voor welk recht gekozen wordt: het Duitse of het Nederlandse.

Geldt het toepasselijk recht op het gehele vermogen of alleen op het vermogen in dat land?

Het toepasselijk recht omvat het gehele vermogen van de partners, waar in de wereld het ook is gelegen.

Misverstand

Een veel voorkomend misverstand is dat wanneer men in Nederland trouwt, het Nederlands recht dan automatisch van toepassing is. Volgens de Europese verordening is dat dus niet het geval. De gezamenlijke woonplaats na het huwelijk bepaalt welk recht van toepassing is. Als u niet wilt dat het recht van dit land van toepassing is, kunt u kiezen voor het recht van de gezamenlijke nationaliteit of de nationaliteit van één van beiden.

Echtscheiding

Wat gebeurt er bij een echtscheiding? In dat geval moet de bevoegdheid van de echtscheidingsrechter worden overeengekomen door de echtgenoten, c.q. partners., Dit moet in een schriftelijk stuk - gedateerd en door beide partijen is ondertekend - voorafgaand aan de procedure worden vastgelegd.

Het uitgangspunt is: u heeft de keuze

De Europese verordening biedt de mogelijkheid in een notariële akte een keuze te maken van het toepasselijk huwelijksvermogensrecht. Er wordt wel onderscheid gemaakt in de keuze die gemaakt wordt vóór het huwelijk en de keuze die tijdens het huwelijk wordt gemaakt. Wanneer de keuze vóór de huwelijkssluiting wordt gemaakt is de keuze beperkt tot:

• het recht van het land van de gemeenschappelijke verblijfplaats, of
• het recht van het land van de gewone verblijfplaats van één van de partners op het moment van het uitbrengen van de keuze, of
• het recht van het land waarvan één van de echtgenoten de nationaliteit bezit op het moment dat de keuze wordt gemaakt. De Europese gedachte die hierin schuilt is dat de nationaliteit geen, of een minder belangrijke rol speelt, dan de woonplaats.

Tijdens het huwelijk is het altijd toegestaan het toepasselijk recht te wijzigen. De keuze is dan beperkt tot:

• het recht van het land van de gewone verblijfplaats van één van de partners op het moment van het maken van de keuze, of
• het recht van het land waarvan één van de echtgenoten de nationaliteit bezit op het moment dat de keuze wordt gemaakt.

In het laatste geval heeft de wijziging van de keuze alleen betrekking op de toekomst. Het is echter ook mogelijk vast te leggen dat de keuze terugwerkt tot het begin van het huwelijk.

De rechtskeuze moet worden uitgebracht in een akte van huwelijksvoorwaarden in de vorm van het land, waarin de rechtskeuze wordt uitgebracht. Voor zowel Duitsland als Nederland is hiervoor een notariële akte noodzakelijk. Bovendien is het belangrijk dat deze huwelijksvoorwaarden correct in de desbetreffende registers worden geregistreerd.

Wat als er geen rechtskeuze is gemaakt?

Als u geen keuze heeft vastgelegd, welk huwelijksrecht van toepassing moet zijn op uw situatie, geldt het recht van het land:

• van de eerste gemeenschappelijke gewone verblijfplaats van de toekomstige echtgenoten of, bij gebreken daarvan;
• waarvan beide echtgenoten op het ogenblik van de sluiting van het huwelijk de nationaliteit bezitten of, bij gebreken daarvan;
• waarmee de echtgenoten samen de nauwste banden hebben op het ogenblik van het sluiten van het huwelijk, waarbij rekening wordt gehouden met alle omstandigheden en met name de plaats van het sluiten van het huwelijk.

Wanneer deze regels niet bij uw situatie aansluiten of wanneer er onduidelijkheid is over het toepasselijk recht op uw huwelijk, dan raden wij aan door middel van notariële huwelijksvoorwaarden een rechtskeuze te maken. Dat schept duidelijkheid en voorkomt problemen in de toekomst. Dat geldt zeker in het eerdergenoemde voorbeeld van de Duitser die met een Nederlander trouwt en waar er na het huwelijk geen gemeenschappelijke eerste woonplaats is.

Wordt dit in alle EU-lidstaten erkend?

Beslissingen in de ene lidstaat van de EU worden automatisch erkend door de andere lidstaten. Daar hoeven geen procedures meer over te worden gevoerd. De genomen beslissingen kunnen in elke lidstaat worden uitgevoerd. Notariële akten en beslissingen van rechters worden in alle lidstaten erkend als bewijs.

Conclusie

• De belangrijkste wijzigingen waarmee rekening mee gehouden moet worden, is dat er geen rechtskeuze meer mogelijk is voor het recht van het land waarin het onroerend goed van partijen is gelegen.
• Is er geen rechtskeuze gemaakt, dan geldt in eerste instantie het recht van het land van de eerste huwelijksdomicilie (dus voor Nederlanders en Duitsers geldt niet meer primair het nationale recht) of, bij gebrek aan een gezamenlijke woonplaats, het gemeenschappelijke nationale recht dan wel het nauwst verbonden recht.
• De automatische wijziging van het toepasselijk recht na 10 jaar komt niet meer terug.
• Nieuw is dat in uitzonderlijke gevallen op verzoek van een van de echtgenoten, de aanknoping aan de eerste gewone verblijfplaats kan worden vervangen door de aanknoping aan de laatste gewone verblijfplaats, indien zij daar langer hebben gewoond en zij zijn uitgegaan van dit recht en hun vermogensrechtelijke verhoudingen op dit recht hebben gebaseerd. Hoe dit in de praktijk zal uitpakken, is nog af te wachten.

In alle gevallen is het voor geliefden met verschillende nationaliteiten dus zinvol een keuze te maken welk nationaal recht voor het huwelijk van toepassing is. Dit moet bij een notaris worden vastgelegd. Kiest u voor het Nederlands recht op uw huwelijk, kies dan voor een Nederlandse notaris. Kiest u voor het Duitse recht, dan moet u naar een Duitse notaris.

De experts van onze afdeling familierecht zijn goed op de hoogte van alle voor- en nadelen en kunnen u een persoonlijk advies geven, welk nationaal recht voor uw situatie het meest geschikt is. Mocht u dan voor bijvoorbeeld het Duitse recht kiezen, kunnen wij u naar onze Duitse collega-notarissen doorverwijzen.

Heeft u nog vragen of zich door ons wilt laten adviseren? U kunt ons telefonisch op nummer + 31 (0)314-377 22 22, per e-mail via info@vwdknotarissen.nl . Onze experts helpen u graag persoonlijk verder.